Powiatowy Rzecznik Konsumentów, Marek Radwański doradza w kwestii ekologii – co staje się ostatnio społecznym priorytetem. Takie są wymogi chwili i świata, w którym żyjemy. Bo zamiast wyrzucać, należy i można – naprawiać, w tym także sprzęt AGD.
Unia Europejska w swoich działaniach kładzie duży nacisk na ochronę środowiska. W przepisach zwraca się uwagę na negatywny wpływ na środowisko produktów zużywających energię elektryczną. Np. w dokumentach unijnych już w 2009 r. zwraca się uwagę, że: „Poprawa efektywności energetycznej – której jedną z dostępnych opcji jest lepsze wykorzystanie energii elektrycznej przez użytkowników końcowych – uznawana jest za istotny wkład w osiągnięcie docelowych wartości emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie”. Jednocześnie zauważono, że stałe dostarczanie na rynek jedynie nowych sprzętów przeznaczonych dla gospodarstw domowych niekorzystnie wpływa na środowisko, powodując lawinowy wzrost odpadów. Stąd w 2019 r., w ramach tzw. ekoprojektu wydano 5 rozporządzeń, które dotyczą takich produktów, jak:
– pralki i pralko-suszarki,
– zmywarki,
– telewizory, ekrany komputerowe i inne wyświetlacze elektroniczne,
– urządzenia chłodnicze,
Przepisy te mają na celu poprawę ekologiczną produktów. Obowiązują od 1 marca bieżącego roku.
Dają one konsumentom szersze prawo do naprawiania już posiadanych urządzeń, bez konieczności zakupu nowego sprzętu, gdy posiadany sprzęt ulegnie awarii.
Na mocy tych przepisów producenci i importerzy ww. sprzętów AGD i RTV powinni zapewnić dostęp do części zamiennych przez co najmniej 7 do 10 lat i to od zakończeniu ich produkcji i wprowadzeniu ostatniej partii do obrotu. W zależności od tego, czy części zamienne mogą być wymienione samodzielnie i bezpiecznie przez końcowego użytkownika, czy powinny być wymieniane przez fachowy serwis powinny być albo ogólnodostępne, albo dostępne dla tych fachowych serwisów.
Np. dla pralek i pralko-suszarek:
- a) producenci, importerzy pralek dla gospodarstw domowych i pralko-suszarek dla gospodarstw domowych lub ich upoważnieni przedstawiciele udostępniają profesjonalnym serwisom naprawczym jako minimum następujące części zamienne przez okres co najmniej dziesięciu lat od momentu wprowadzenia ostatniego egzemplarza danego modelu do obrotu:
– silniki i szczotki silnika;
– pas transmisyjny między silnikiem a bębnem;
– pompy;
– amortyzatory i sprężyny;
– bęben do prania, krzyżak bębna i powiązane łożyska kulkowe (osobno lub w zestawie);
– grzałki i elementy grzewcze, w tym pompy ciepła (osobno lub w zestawie)
– rury i powiązany sprzęt, w tym wszystkie przewody elastyczne, zawory, filtry i systemy aquastop (osobno lub w zestawie);
– płytki obwodu drukowanego;
– wyświetlacze elektroniczne;
– wyłączniki ciśnieniowe;
– termostaty i czujniki;
– oprogramowanie i oprogramowanie układowe, w tym oprogramowanie służące do resetowania;
- b) producenci, importerzy lub upoważnieni przedstawiciele zajmujący się pralkami dla gospodarstw domowych i pralko-suszarkami dla gospodarstw domowych udostępniają profesjonalnym serwisom naprawczym i użytkownikom końcowym jako minimum następujące części zamienne: drzwi, zawiasy do drzwi i uszczelki, inne uszczelki, zespół ryglowania drzwi i wyposażenie dodatkowe z tworzyw sztucznych, np. dozowniki środków do prania przez co najmniej dziesięć lat od wprowadzenia do obrotu ostatniego egzemplarza danego modelu;
Dla urządzeń chłodniczych:
- a) producenci, importerzy urządzeń chłodniczych bądź upoważnieni przedstawiciele udostępniają profesjonalnym serwisom naprawczym co najmniej następujące części zamienne: termostaty, czujniki temperatury, płytki obwodów drukowanych i źródła światła przez okres co najmniej siedmiu lat od wprowadzenia do obrotu ostatniego egzemplarza danego modelu;
- b) producenci, importerzy urządzeń chłodniczych bądź upoważnieni przedstawiciele udostępniają profesjonalnym serwisom naprawczym i użytkownikom końcowym co najmniej następujące części zamienne: klamki, zawiasy do drzwi, tace i koszyki przez okres co najmniej siedmiu lat oraz uszczelki drzwiowe przez okres co najmniej 10 lat od wprowadzenia do obrotu ostatniego egzemplarza danego modelu.
Od dnia 1 marca 2021 r. zmywarki do naczyń dla gospodarstw domowych muszą spełniać następujące wymogi:
- a) producenci lub importerzy zmywarek do naczyń dla gospodarstw domowych lub ich upoważnieni przedstawiciele udostępniają profesjonalnym serwisom naprawczym co najmniej następujące części zamienne przez okres co najmniej siedmiu lat od momentu wprowadzenia ostatniego egzemplarza danego modelu do obrotu:
– silnik,
– pompa obiegowa i pompa odpływowa,
– grzałki i elementy grzewcze, w tym pompy ciepła (osobno lub w zestawie),
– rury i powiązany sprzęt, w tym wszystkie przewody elastyczne, zawory, filtry i systemy aquastop,
– części konstrukcyjne i wewnętrzne związane z zespołami drzwi (osobno lub w zestawie),
– płytki obwodu drukowanego,
– wyświetlacze elektroniczne,
– wyłączniki ciśnieniowe,
– termostaty i czujniki,
– oprogramowanie i oprogramowanie układowe, w tym oprogramowanie służące do resetowania;
- b) producenci lub importerzy zmywarek do naczyń dla gospodarstw domowych lub ich upoważnieni przedstawiciele udostępniają profesjonalnym serwisom naprawczym i użytkownikom końcowym co najmniej następujące części zamienne: zawiasy do drzwi i uszczelki, inne uszczelki, ramiona natryskowe, filtry drenażowe, półki wewnętrzne i wyposażenie dodatkowe z tworzyw sztucznych, np. koszyki i pokrywy, przez co najmniej dziesięć lat od wprowadzenia do obrotu ostatniego egzemplarza danego modelu;
Dla wyświetlaczy elektronicznych przyjęto następujące regulacje:
- a) producenci, importerzy lub upoważnieni przedstawiciele zajmujący się wyświetlaczami elektronicznymi udostępniają profesjonalnym serwisom naprawczym jako minimum następujące części zamienne: zasilacz wewnętrzny, połączenia w celu połączenia ze sprzętem zewnętrznym (przewód, antena, USB, DVD i Blue-Ray), kondensatory, baterie i akumulatory, moduł DVD/Blue-Ray, w stosownych przypadkach, oraz moduł HD/SSD, w stosownych przypadkach przez okres co najmniej siedmiu lat od momentu wprowadzenia ostatniego egzemplarza danego modelu do obrotu;
- b) producenci, importerzy lub upoważnieni przedstawiciele zajmujący się wyświetlaczami elektronicznymi udostępniają profesjonalnym serwisom naprawczym i użytkownikom końcowym jako minimum następujące części zamienne: zasilacz zewnętrzny i pilot przez okres co najmniej siedmiu lat od momentu wprowadzenia ostatniego egzemplarza danego modelu do obrotu.
Producenci, importerzy lub upoważnieni przedstawiciele zajmujący się ww. sprzętem zapewniają, aby części zamienne można było wymienić przy użyciu łatwo dostępnych narzędzi, nie powodując trwałych uszkodzeń tych sprzętów.
Ponadto przepisy ustalają w jaki sposób mają być dostępne wykazy części zamiennych, procedury zamawiania części, procedury dostępu do instrukcji wymiany tych części, a nawet ustalają maksymalne terminy dostawy zamówionych części zamiennych.
Należy wskazać, że przepisy te w randze rozporządzeń mają zastosowanie wprost, nie wymagają implementacji do polskiego porządku prawnego. Jednocześnie, co istotne bezpośrednio kreują prawa (roszczenia) konsumentów i odpowiadające im obowiązki producentów lub importerów. Ich nienależyte wykonanie, o ile spowoduje szkody może być bezpośrednio dochodzone czy to przed sądem powszechnym, czy w ramach ADR (pozasądowych sposobów rozwiązywania roszczeń).
Przyjęte regulacje niewątpliwie wpłyną na wzrost cen tych urządzeń. Za ten wzrost zaś zapłacą konsumenci. Jednak należy ocenić je pozytywnie. Mają one wpłynąć na poprawę stanu środowiska naturalnego. Ochrona środowiska jest tą dziedziną gospodarki, w której nie można patrzeć krótkoterminowo i jedynie przez pryzmat kosztów. Tym bardziej, że poniesione koszty w długiej perspektywie na pewno się zwrócą. Pozostaje mieć nadzieję, że podobne regulacje zostaną wprowadzone także co do sprzętów z segmentu małego AGD, a także innych sprzętów używanych w gospodarstwach domowych.
Marek Radwański
radca prawny
Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Poznaniu
